Bilindiği üzere bahşiş; restoran, kafe, otel, kuaför gibi benzer hizmet işletmelerinden alınan hizmet sırasında çalışanların göstermiş olduğu performanstan memnun kalan müşterilerin memnuniyetini ifade etmek amacıyla gönüllü olarak hizmet sunan kişiye yaptığı ödemedir.

Bu ödeme öteden beri nakit olarak yapılmaktayken, gelişen teknoloji ve nakit taşımama alışkanlığının yaygınlaşması nedeniyle kredi kartları ile cep telefonu veya tabletler üzerinde yer alan mobil uygulamalar vasıtasıyla da kayden yapılabilmektedir.

Müşteriler tarafından kayden yapılan ödemeleri bankalardan tahsil edilen meblağ ile hizmet işletmesinin ödeme kaydedici cihaz fişi veya faturalarında yer alan hizmet bedeli arasındaki farka tekabül eden bahşiş tutarının nasıl defter kaydına alınacağı ve çalışanlarına nasıl ödeneceği konusunda tereddüt yaşayan bir firma idareden özelge talebinde bulunmuştur.

Gelir İdaresi Başkanlığınca Ankara Defterdarlığı kanalıyla verilen 03.02.2025 tarih ve E-38418978 sayılı özelgede; pos cihazı veya cep telefonu uygulaması üzerinden teslim ve hizmet bedelinden ayrı olarak tahsil edilen bahşişlerin, şirketin kayıtlarında diğer gelir hesaplarında takip edilmesi ve çalışanlara ödenen tutarların da ücret gideri olarak indirim konusu yapılması gerektiği belirtilmiştir.

Belirtilen özelgeye göre verilen hizmet bedelinden ayrı olarak alınan bahşiş tutarı gelir olarak kaydedilmiş olsa bile tamamının çalışanlara ücret olarak verilmesi nedeniyle gelir ve gider başa baş olacağı için elbette ekstra gelir vergisi veya kurumlar vergisi doğmayacaktır.

Ancak çalışanlara verilen bedelin Gelir İdaresince ücret olarak değerlendirilmesi nedeniyle çalışanlara ödenecek olan bu ilave ücret tutarı üzerinden SGK primi ile damga vergisi ve gelir vergisi kesintisinin yapılması gündeme gelecektir. 

Bu durumda çalışanlara ödenecek 100 TL tutar üzerinden yapılacak hesaplamalara göre 0,76 TL damga vergisi, 15 TL SGK primi ve 12,75 TL gelir vergisi olmak üzere toplam 28,51 TL kesinti yapılarak çalışanlara 71,49 TL ödenebilecektir. Ayrıca 100 TL üzerinden işveren SGK primi ise %4 indirim dikkate alınsa bile 16,75 TL olmaktadır. Bu tutarı işveren kendisi karşılamayacağına göre 100+16,75 TL tutarın 71,49 TL kısmı çalışana verilecek demektir. Böylece her 100 TL bahşiş tutarının (71,49/116,75) %61,23 TL kısmı çalışana ödenmiş olacaktır.

Vergi Usul Kanununda; vergilendirmede, vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu, vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin, yemin hariç her türlü delille ispatlanabileceği, hükmüne yer verilmiştir.

Bilindiği üzere çalışanlara verilen bahşiş, alınan hizmetten duyulan memnuniyetin göstergesi olup karşılıksızdır. Yani karşılığında ilave bir hizmet satın alınmaz. Bahşiş verilse de verilmese de çalışan o hizmeti yerine getirmektedir.

Bu haliyle bahşişin ivazsız intikal olması nedeniyle Veraset İntikal Vergisi Kanuna göre değerlendirilmesi gerekmektedir. Gelir veya kurumlar vergisine tabi bir gelir olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla her bir intikalin, istisna haddi içerisinde kalacak olması nedeniyle bahşiş tutarından, herhangi bir kesinti yapılması da mümkün değildir.

Ayrıca bahşişi bazı hizmet işletmelerinin hizmet bedelini gösteren ödeme kaydedici cihaz fişi veya fatura içerisinde; “hizmet bedeli”, “servis bedeli” veya “garsoniye bedeli” olarak belirtilen tutarlarla karıştırılmaması gerekmektedir. Çünkü bunların ödenmesi zorunludur.

Dolayısıyla verilen bahşişin nakit dışında kredi kartı veya mobil uygulama ile ödenmiş olması; onun bahşiş olma niteliğini değiştirmediğine göre Gelir İdaresince verilmiş olan bu özelgeye katılmak mümkün değildir. Çünkü ödeme şekli ne olursa olsun gerçek mahiyetinin bahşiş olduğu İdarece de açıkça kabul edilmiştir.

Zira aynı özelgede teslim ve hizmet bedelinden ayrı olarak, pos cihazı veya cep telefonu uygulaması üzerinden ödemesi yapılan bahşişler, herhangi bir teslim ya da hizmet bedeli olarak değerlendirilemeyeceğinden KDV'ye tabi tutulmayacağı belirtilmektedir.

Dolayısıyla çalışanlar için nakit dışında diğer kaynaklardan ödenen bahşiş tutarının, emanet hesaplarına alınarak ve herhangi bir kesintiye tabi tutulmaksızın muhatabına, yani çalışanlara ödenmesi gerekmektedir. Bu nedenle Gelir İdaresince durumun yeniden değerlendirilerek belirtilen özelgenin ivedilikle düzeltilmesi gerektiği umut edilmektedir.