Geçtiğimiz günlerde iletişim biliminde, siyasal iletişimde önemli bir yeri olan ‘Suskunluk Sarmalı” kuramı üzerine birkaç kelam etmiştim.
*
Suskunluk Sarmalı kuramının, Alman bilim insanı Elisabeth Noelle-Neumann tarafından geliştirilen, siyaset bilimi ve kitle iletişim araçları ilişkilerine eleştirel yaklaşımlar getiren bir kuram olduğunu belirttikten sonra, Hayat Avcı Boz’un, “kitle iletişim araçlarının bireyleri, toplumları susturabilme, kimi gruplara da konuşma cesareti verebilme gücü” vurgusuna atıfta bulunmuş ve şöyle demiştim:
“Yani kitle iletişim araçları hem toplumu susturabilir hem de kimi gruplara daha fazla ve daha cüretkâr konuşma cesareti verebilir.”
*
Kaldığımız yerden devam edelim.
“Kitle iletişim araçlarının bireyleri, toplumları susturabilme, kimi gruplara da konuşma cesareti verebilme gücü” üzerinden bir örneği inceleyelim.
*
Ankara’nın Eryaman semtinde, seks işçiliği yapmak zorunda olan trans bireyler yaşamaktadır.
Trans bireylerin hem resmî ideolojide hem yerleşik ahlak değerlerinde ‘sakıncalı’ olması nedeniyle kitle iletişim araçları trans bireyleri hedef alan yayınlar yapar.
*
Kitle iletişim araçlarının yayınlarını takip eden mahalle sakinlerinden A., B. ve C, trans bireylerin mahalleden çıkarılması gerektiğini kahvehanede, pazaryerinde, parkta ve diğer tüm kamusal alanlarda dile getirir.
*
Mahalle sakinlerinden D., E.,F. G, H.I. ve daha birçok kişi, herhangi bir insanın evinden zorla çıkarılmasını doğru bulmaz.
*
Ancak adı geçen kişiler “dışlanma, ayıplanma” endişesi ile gerçek fikirlerini söyleyemez.
Bu fikirlerini söyleyemedikleri için kendileri gibi düşünen insanların varlığından da haberdar olmazlar.
*
Kitle iletişim araçlarında Eryaman’daki trans bireylere karşı yayınlar devam eder. A., B. ve C daha da cesaretlenip trans bireylere şiddet uygulamaya başlar.
Çünkü medya, egemen sınıfın ya da egemen grupların ideolojik aygıtıdır ve kendilerini birer “gayrinizami baskı aygıtı” olarak gören kimi kesimlere cesaret vermekte, yapacakları eylemlere hem meşruluk hem de yasallık vaat etmektedir.
*
D., E.,F. G, H.I. ve daha birçok kişi şiddet olayına da suskun kalır.
*
Çünkü kitle iletişim araçlarından edindikleri bilgilere göre Eryaman’da halk öfkelidir, Eryaman’da halk trans bireyleri istememektedir!
D., E.,F. G, H.I. ve daha birçok kişi, halkın büyük kısmının trans bireyleri istemediğini düşünür, dışlanma, yaftalanma ve şiddet görme korkusuyla gerçek fikrini söylemez.
*
Kitle iletişim araçlarının (dolayısıyla resmi ideolojinin ve onun aygıtı olan devletin) cesaretlendirdiği A., B. Ve C her yerde açıkça konuşabildiği için, o grubun düşüncesinin toplumun genel kanaati olduğu sanılır.
Onların tutumlarının toplumun geniş kesimlerince benimsenen tutum olduğu sanılır.
Haliyle, onların şiddet davranışının, toplumun genele yayıldığı da sanılır ve korku daha büyür.
*
Artık sadece trans bireyler değil, tüm toplum suskunluk sarmalı içindedir.
*
Suskunluk Sarmalı kuramına siyasal yaşamdan da 2 örnek vermek isterim.
*
12 Eylül 1980 askeri darbesinden 3 yıl sonra Türkiye normalleşme sürecine girer ve parlamento seçimlerini yapar.
Askeri cunta MDP’yi işaret etmektedir. TRT’de ve gazetelerde sadece MDP öne çıkmaktadır. Sokaktaki siyasi çalışmalarda da örneğin mitinglerde de MDP ve HP öne çıkar.
Sandıklar açıldığında bir sürpriz yaşanır.
Favori bile olmayan ANAP birinci partidir ve tek başına iktidar olmuştur.
*
İnsanlar, dışlanma ya da cezai kovuşturma endişesi nedeniyle kitle iletişim araçlarının empoze ettiği kanaate yakın duruyormuş gibi susmuştur.
Ancak gizli oyun verdiği güvenceyle gerçek kanaatini sandığa yansıtmıştır.
*
1989 yılında Romanya’da devlet başkanı Çavuşesku tartışılmaz bir liderdi.
Bazı şehirlerde Çavuşesku karşıtı gösteriler oluyordu ancak televizyon ve basın halkın büyük kısmının lideri desteklediğini empoze ediyordu.
Çavuşesku, arkasındaki halk desteğini göstermek için başkanlık sarayı önünde bir miting düzenledi.
Fabrikalardan ve devlet dairelerinden getirilen on binlerce insan meydanda Çavuşesku’ya destek sloganları atıyordu.
Kalabalığın içinde bulunan bir kişi “Yuh” çekince, yuhalayanların sayısı dalga dalga arttı. Meydan bir anda karıştı.
Çavuşesku’ya destek için mitinge getirilen on binlerce insan, muhtemelen meydandaki herkesi Çavuşesku’nun içten ve ateşli taraftarı sanıyordu, kendi fikrini saklıyordu.
Ancak önce bir kişi, sonra birkaç kişi “yuh” çekince, meydandaki on binlerce insanın çok büyük kısmının aslında Çavuşesku’ya karşı olduğu ortaya çıktı.
