ABİDİN YAĞMUR
Mersin Ticaret Borsası Meclis Başkanı Münir Şen, Türkiye’de son yıllarda meyve sebze fiyatlarındaki artışta süper marketlerin de payının olduğunu belirterek hal yasasının yeniden düzenlenmesini, meyve sebzenin hallerden dağılmasını önerdi.
MARKETLER MONOPOL YAPI OLUŞTURDU
TÜİK verilerine göre Türkiye’de 2024 yılında yaklaşık 62 milyon ton meyve ve sebze üretildiğini belirten Şen, böylesine büyük bir değerin tüketiciye ulaşması sürecinde hallerin önemli rol üstlendiğini söyledi.
2012 yılında yapılan Hal Kayıt Sistemi düzenlemesinin halleri güçlendirmek yerine zayıflattığına değinen Şen, “2012 yılına kadar, il sınırları içinde üretilen ürünlerin hallere getirilmesi zorunluluğu vardı. Ancak 2012’de uygulanmaya başlanan kanun ile hal dışı satışlara serbestlik tanındı. Üstelik bu yasa ile sınai üretimde kullanılan, ihraç ve ithal edilen, üretici örgütleri tarafından satılan ve perakendeciler, otel, lokanta, hastaneler gibi kurumların üreticilerden doğrudan temin ettiği meyve ve sebzelerin HKS’ye bildirim yapılması şartı kaldırılmıştır. Şu an başta büyük şehirler olmak üzere meyve ve sebze piyasasının önemli bir bölümü zincir marketlerin hakimiyeti altındadır. Zincir marketler meyve ve sebze ürünlerini direkt olarak üreticilerden almaktadırlar ve serbest piyasa ekonomisi kapsamında yüksek kâr marjı uygulayabilmektedirler. Oysa toptancı hallerinde komisyoncuların satış bedeli üzerinden aldıkları komisyon oranı yüzde 4-8 bandında değişmektedir. Bunun sonucunda toptancı hallerine gelen ürünlerde yüzde 25-35’lik bir düşüş gerçekleşmiştir ve sektörümüzün yapısı zincir marketler lehine monopol bir oluşuma dönüşmeye başlamıştır” dedi.
“DENETLEME GÖREVİNİ EN İYİ TÜKETİCİ YAPAR”
Mersin Ticaret Borsası Meclis Başkanı Münir Şen, taleplerini şöyle özetledi:
“2012 yılı öncesinde olduğu gibi il sınırları içerisinde üretilen ürünlerin toptancı hallerine getirilmesi zorunluluğu yeniden sağlanmalıdır. Zincir marketler de meyve ve sebze alımlarını bulundukları ilin toptancı hallerinden yapmalıdırlar. En iyi denetleme görevini tüketiciler görmektedir. Dolayısıyla, ürün künyeleri sayesinde tüketiciler, malın üretim yerini, cinsini, miktarını, hangi üretici/işletmeye ait olduğunu, varsa sertifika bilgilerini ve Bakanlıkça uygun görülen diğer hususları görebilmektedirler. Bu sürecin kontrol mekanizması etkin bir şekilde işlemeli ve tüketicilerimiz bu konuda daha fazla bilinçlendirilmelidir. Ülkemizde 176 toptancı hali var. Temel amaç fazla hal sayısının olması değil, mevcut toptancı hallerinin ve pazar yerlerinin yapısının güçlenmesi, daha modern ve donanımlı hale getirilmesidir. Bu yapı sadece ekonomik değil sosyal açıdan da önemlidir. Tüketicilerimiz, özellikle genç nesillerimiz daha taze ve ucuz ürünlere ulaşabileceklerdir.”