ELVAN KONUK / İLKAY ADALIOĞLU

Mersin Pazarcılar Odası Başkanı Abdulhalim Batur, pazarlardaki fiyatlar üzerine konuştu. Ekonomideki bozukluklar nedeniyle Pazar tezgahlarına yansıyan fiyatlardan söz eden Batur, “Bunun nedenini halk birebir bilmiyor. Çıkıyor vatandaş, köylü çıkıyor ben tarlada domatesi 2 liraya satamıyorum neden Pazar tezgahında 10 lira-15 lira rakamlar diye soruyor” dedi.

“MERSİN’E BİRÇOK ŞEHİRDEN MEYVE SEBZE GELİYOR, ÜZERİNE NAKLİYE ÜCRETİ BİNİYOR”

Gerek tüketici gerek üretici gerekse aracıların ekonomide birbirine bağlı bire halka olduğunu vurgulayan Batur, fiyatların nasıl belirlendiğini anlattı. Batur, “Tarımsal girdi fiyatlarında aşırı bir artış oldu. Hal buyken, çiftçi girdi maliyetlerinden etkileniyor ama üretim yapmak zorunda, üretimde yaptığı masrafı ister istemez ürettiği ürünün üzerine eklemek zorunda. Mersin tarımsal anlamda üretim bölgesi ama sadece Mersin’le bitmiyor. Türkiye’nin her bir tarafından Mersin’e ürün geliyor. Örnek veriyorum; Ankara Polatlı’dan soğan geliyor, Konya, Eskişehir gibi şehirlerden, Beypazarı’ndan havuç, ıspanak geliyor. İzmir’den, Manisa Alaşehir tarafından İzmir üzümü geliyor. Sadece üretim yeri burası değil, toplama merkezi burası aslında. Bugün İzmir’de üzümün kilosu dalında 6-7 lira. Mersin’e sırf ulaşım bölümünü eklediğiniz zaman tam bir üzüm fiyatı biniyor. Çünkü mazot 38 lira, bundan 3 ay önce 18 liraydı. Hatta 1 yıl geriye giderseniz mazotun litresi 6-7 liraydı. 6-7 lirayken İstanbul’dan veya İzmir’den buraya nakliye olarak gelen bir aracın maliyeti 3-5 bin liraydı. Şuan 25-30 bin liraya nakliye ücreti tutuyor. Tonajı pay ettiğiniz zaman bir kilo üzüm 7 lira 50 kuruşsa bir o kadar da mazot biniyor oldu 15 lira” ifadelerini kullandı.

“DALINDAN TOPLANAN MEYVE VATANDAŞIN SOFRASINA KATLANARAK GELİYOR”

Tarlada çalışan işçilerin günlük yevmiyesinin 750-800 lira arasında değiştiğini belirten Batur, “Çiftçi diyor ki kiraz dalında 2 lira 50 kuruş ama diyor ben toplamam, getir işçini topla sana kilosu 2 lira 50 kuruş. Bir işçi günde 45 kilo kiraz toplayabiliyor. Böldüğün zaman sadece kirazın başına kirazın kilosuna işçilik payı olarak binen 9 lira. 2 lira 50 kuruşa mahsulü dalından alıyorsun, onu toplayacak insana 3 katı kadar yevmiye veriyorsun. Onu hale getirmek için aradaki insanın, yakıtı, emeği, kazancı derken hale geliyor. Komisyoncular bu ürünü yüzde 18 kar koyarak satarlar. Yüzde 18’i de halde ki insan katıyor üzerine bizim pazarcı esnafımız alıyor bir yüzde 20 de o katsa vatandaşın sofrasına, tenceresine yansıyana kadar aradaki aracılar ve bozuk ekonominin getirdiği fahiş zamlarla beraber 5-6 katına çıkıyor. İnsanlar son el olarak pazarcı esnafının tezgahında gördükleri etiketi zannediyorlar ki pazarcı yapıyor, pazarcı kazanıyor. Oysa pazarcıyla alakası yok. Balık baştan kokar” diye konuştu.

“KURAKLIK VE AFETLER FİYATLARI ETKİLİYOR”

Tarımsal girdi fiyatlarının yanında kuraklığın da üretimi etkilediğini dile getiren Batur, bunun sebze ve meyve fiyatlarına etkisini anlattı. Batur, “Afet, dolu, yağmur, sel, kuraklık da üretimi etkiliyor. Yaz oluyor Adana’da karpuz havaların sıcak gitmesiyle yanıyor. Örneğin çiftçi 20 hektar karpuz ekmiş oradan bir mahsul alacak, tam mahsul yetişirken bir sıcaktan dolayı komple yanıyor gidiyor. Ya da Tuzla’da domates ekiyor, daha domates tam verimine başlamadan hava sıcaklığından dolayı yanıyor. Şuan kuraklık var. Türkiye kan kaybeden bir hasta gibi su kaybı yaşıyor. 2-3 gün önce yayla taraflarına gittim geçen yıl şarıl şarıl akan dereler şimdi maalesef bir damla desen yok. Şuan belediyelerimiz köylülerin tarımı bitmesin ağaçları kurumasın diye çoğu belediyeler MESKİ özellikle sondaj vuruyor köy yerlerine su çıksın diye. Yeter ki o yıllardır emek verdikleri fideler ağaçlar, meyveler sebzeler kurumasın diye” şeklinde konuştu.

“HALDE VE PAZARLARDA DENETİM YOK”

Fiyatlara etki eden diğer bir konunun ise denetimsizlik olduğunu vurgulayan Batur, şu şekilde konuştu:

“Evet konumuz sebze-meyve fiyatları ama her konuda denetim yok. Örneğin eskiden halden çıkarken faturaya bakılırdı bu ürünü kaç liraya aldın, kimden aldın veya pazara gelirdi belediye. 5362 esnaf yasası Pazar yerleri yönetmeliğine göre pazarları denetlemek, pazarları kontrol etmek belediyelere aittir. Ama maalesef hiçbir belediyenin zabıtası şuan gelip de ‘sen domatesi kaç liraya aldın kaç liraya satıyorsun bir faturanı göreyim’ demiyor.  Komisyoncular bir ton domates alıyor, normalde haldeki fiyata göre çarpıp vatandaşa faturasını vermek zorunda. Ama ne yapıyor 7 lira 50 kuruş yerine 1 liraya gösteriyor. Denetleme olsaydı o adam faturasını tam yapmak zorunda kalırdı, satıcılar da serbest piyasaya göre fiyat belirlemezdi.”

“Cumartesi hal kapalı olduğu için fiyatlar haftasonu yükseliyor”

Mersin Toptanci ve Sebze Meyve Hal Kompleksi’nin yaklaşık 3 yıldır Cumartesi günleri kapalı olduğunu belirten Mersin Pazarcılar Odası Başkanı Abdulhalim Batur, bu durumun hem pazarcıları hem de tüketicileri olumsuz etkilediğini vurguladı.

Mersin halinin Cumartesi günleri kapalı olduğunu hatırlatan Batur, 3 yıldır pazarcı esnafı olarak bu durumla mücadele ettiklerini söyledi. Batur, “Biz bunu Mersin valimize, Büyükşehir Belediye Başkanımıza ilettik, hatta eylem yaptık, 3 gün pazarları açmadık. Onunla beraber yargıya da taşıdık, Konya Üst Mahkeme’den ‘hal açık olacak’ kararı geldi. Ama maalesef şuan yine keyfi olarak Cumartesi günleri kapalı” dedi.

Halin kapalı olmasının sebze-meyve fiyatlarını da etkilediğini belirten Batur, “Çarşamba günü diyelim ki 10 liralık bir ürün Perşembe günü 12 lira yapıyorlar, Cuma günü 20 lira, binevi dayatma oluyor. Fiyatı da geçtik, uzak illerden örnek veriyorum Çarşamba günü İzmir’de üzüm toplanıyor akşam kamyona yükleniyor, Perşembe günü buraya geliyor. Cuma günü sabah pazarcı esnafımız bu üzümü alıyor Cumartesi de hal kapalı olduğu için, Cumartesi’nin malını da Cuma gününden almak zorunda kalıyor. Yanımızda da olsa biraz uzakta da olsa vatandaş halin kapalı olması nedeniyle 3-4 gün sonra o ürünü sofrasına koyabiliyor. Karaduvar’da yeşillik toplanıyor, Perşembe günü yeşillik toplanıyor, Cuma günü hale geliyor, Cumartesi o ürünü satmak için pazarcı yeşilliği Cuma gününden almak zorunda kalıyor. Hal böyleyken yanı başımızda olan ürünü maalesef 3 gün sonra bayatlayarak ve fahiş fiyata vatandaş almak zorunda kalıyor. Bunu herkes biliyor. O nedenle Pazar yerlerini değiştirmek zorunda kaldık. Cumartesi günü hızlı olan pazarımız hal kapalı olduğu için gününü değiştiriyor” diye konuştu.